Verschenen 31 december 2020

Jaargang 18 / aflevering 3 / december 2020

Vertrouwen in tijden van corona

Door mr. R. Vos. Juist in tijden van grote onzekerheid is het van belang om vanuit vertrouwen met elkaar samen te werken. Voor een controller is het dan ook gewenst dat zij/hij zicht heeft op het vervuld zijn van de condities daarvoor. Dit artikel beschouwt dit vraagstuk vanuit de context van de relatie tussen burger en overheid in de huidige coronaperiode.

De Three Lines of Defense vernieuwd

Door Mattheus Wassenaar en Tjerk Budding. Veel (publieke) organisaties hebben er de afgelopen jaren voor gekozen hun beheersings­organisatie in te richten volgens het ‘Three Lines of Defence’-model. Tegelijkertijd is er kritiek op een aantal aspecten van deze benadering. Deze zomer heeft de IIA (2020) een nieuwe versie van het model uitgebracht. In dit artikel beschouwen we deze vernieuwing tegen de achtergrond van de verschillende kritiekpunten.

Over begroting en beleid

Door Maarten de Jong en Joost van Hofwegen. De papieren Rijksbegroting zoals die op Prinsjesdag aan de Kamer wordt overhandigd bevat maar een beperkte hoeveelheid informatie. Al twintig jaar probeert het Rijk een goede balans te vinden tussen begrotingscijfers en beleidsinformatie in haar begrotingsstukken. Er is intussen wel steeds meer informatie over uitgaven en beleidsresultaten beschikbaar maar deze is versnipperd over een groot aantal, veelal digitale, bronnen. Door afscheid nemen van bestaande werkwijzen en voort te bouwen op bestaande initiatieven kan een volgend kabinet met de digitale beleidsbegroting een aantal lang gekoesterde ambities verwezenlijken.

Productiviteitsontwikkeling publieke sector gedetermineerd

Door Jos Blank en Alex van Heezig. Grote delen van de publieke dienstverlening kampen al decennia met een lage of dalende productiviteit. Dit is voor een deel toe te schrijven aan een aantal sectorale kenmerken, zoals de arbeidsintensiteit van de dienstverlening en de groei (of krimp) van de geleverde diensten. In sectoren met een hoge arbeidsintensiteit is het minder eenvoudig technologische vernieuwingen door te voeren, waardoor productiviteitsgroei lastig te realiseren is. Dit geldt vooral voor het onderwijs en justitie en veiligheid. Dit effect wordt nog versterkt bij een afnemende vraag naar publieke diensten, zoals bij het primair en voortgezet onderwijs. Het omgekeerde gaat ook op: een groei van de dienstverlening zorgt voor productiviteitsgroei, zoals de ziekenhuizen laten zien. Sectorale kenmerken zijn zelf niet of moeilijk beïnvloedbaar, maar dat betekent niet dat er geen productiviteitsverbeteringen mogelijk zijn. Zo is de productiviteitsgroei van de netwerksectoren weliswaar deels te danken aan de lage arbeidsintensiteit van deze sectoren, maar zeker ook aan enkele beleidsinterventies

Code Rood

Door Peter Verheij. Het hanteren van een dashboard als monitoringsinstrument is gemeengoed. Om de interpretatie daarvan te vergemakkelijken is dit vaak voorzien van kleurcodes. Wanneer het KNMI code geel of oranje afgeeft passen we ons gedrag aan en bereiden ons voor op zwaar weer. In deze coronatijd worden de kleurcoderingen van landen ook uiterst nauwkeurig gevolgd voor mensen met (noodzakelijke) reisplannen. Maar wanneer zet je als controller iets op ‘rood’? In veel gevallen zijn er kwantitatieve normen en grenzen voor vastgelegd. Tegelijkertijd zijn er genoeg situaties waarin dit een veel kwalitatiever beoordeling is en het aankomt op professionaliteit. De financiën van gemeenten bevinden zich inmiddels zowel kwantitatief als kwalitatief in ‘code rood’.

Subsidie, zeggenschap en control

Door Johan de Kruijf. Bij drie recente opdrachten voor gemeenten was er aanleiding om stil te staan bij het verschijnsel subsidieverstrekking en de rol  van de gemeenteraad. De rol van de overheid in de samenleving verschuift naar meer actief stimuleren van de economie, binnen de EU-kaders voor staatssteun, onder invloed van auteurs als Kelton (2020) en Mazzucato (2017). Ook wanneer het gaat om het realiseren van de energietransitie komen vraagstukken rondom het kostenneutraal realiseren en mogelijk subsidiëren van deze verandering voor inwoners in beeld. Ten derde is het verschijnsel ‘revolverende fondsen’ in opkomst. Deels komt dit omdat op die manier subsidiegeldstromen meerdere keren inzetbaar zijn, deels ook omdat enkele provincies en gemeenten grote vermogens beschikbaar hebben. Dat alles is aanleiding om het verschijnsel subsidie vanuit de kenmerken van subsidies te analyseren en van daaruit vragen te stellen wat dat betekent voor de zeggenschap van een gemeenteraad bij het opstellen van subsidieregels en de  rol van control bij het beheersbaar houden van subsidieprocessen. Dit artikel begint met een korte inleiding op het subsidieproces en de uiteindelijke belanghebbende van een subsidie. Dat is de basis om een classificatie van subsidies te ontwikkelen met elk onderscheidende kenmerken. Daarna volgen implicaties voor sturing en control voor die verschillende typen subsidies. Het geheel sluit af met enkele conclusies.

Fout, goed, beter

Door Harry ter Braak. Drie boeken die beogen ons werken te vergemakkelijken. Martijn van der Steen en zijn collega’s leggen de lezers uit waarom en hoe we meer opgavegericht moeten evalueren. Mark Tigchelaar brengt de lezer bij dat focus ons kan helpen effi ciënter en prettiger te werken. Peter Ros leert ons dat een beetje chaos (warorde) goed is om creatief te zijn en om ons en organisaties te ontwikkelen en/of te verbeteren. 

Inzicht in de consequenties van investeren

Financieel beleid ontwikkelen op het gebied van activeren, waarderen en afschrijven

Door Wieke Tonies. De gemeenteraad is verantwoordelijk voor structureel en reëel begrotingsevenwicht. Om deze verantwoordelijkheid waar te kunnen maken, is een getrouw inzicht in de financiële positie essentieel. De verslaggevingsregels (het BBV) zijn er op gericht dit inzicht te verschaffen. Het BBV biedt individuele gemeenten veel beleidsvrijheid zelf regels te stellen voor activeren, waarderen en afschrijven. Dit artikel biedt handvatten hier bewust mee om te gaan.

Lees verder op tpconline.eicpc.nl