Revolutie, duurzaamheid?!

Nemen nieuwe leiders het bestuur over? Is dit een tijd waarvan we, als we er later op terugkijken zullen zeggen dat het een revolutionaire periode was? Wim de Ridder denkt van wel. Wat betekent dat dan? Wordt duurzaam ondernemen in plaats van een kans, een randvoorwaarde voor overleven? Wat zijn dan de kantelpunten? Rob van Tilburg c.s. analyseerden twintig vooraanstaande bedrijven en nemen de lezer mee in hun ervaringen. Ze wijzen de weg om koers te zetten naar duurzaamheid. Jacques Reijniers c.s. leggen uit hoe je duurzaam inkoopt: nu doen! En..., lezen deze boeken.

De strategische revolutie – Nieuwe leiders nemen het stuur over
Wim de Ridder, Deventer: Kluwer, 2012, 240 blz., ISBN 9789013108705

In deel één komt de wereld waarin wij leven aan de orde. In dit boek wordt de vinger aan de pols gelegd bij bedrijven, instellingen en instituten op zoek naar versterking van de eigen posities. Dominante ontwikkelingen blijken laat te worden herkend. De maatschappelijke orde is van zijn ankers geschoten. Strategieontwikkeling is als discipline toe aan een revolutionaire vernieuwing. Tegelijkertijd gaat het steeds beter met de wereld, zo is de stelling. De digitale ruimte vormt de oerknal van de nieuwe tijd. Wim de Ridder, geïnspireerd door en met bijdragen van schrijvers als Adjiedj Bakas, Guus Berkhout en anderen opent windows of opportunities.

De strategische revolutie wordt in deel twee in vijf sectoren beschreven. Met de amateurs van de beleveniseconomie, de zelfbouwers die lagere bouwkosten maken en duurzamer werken, de lokale energieopwekking die de elektriciteit goedkoper maakt, de gezondheidszorg waar patiënten het verschil maken en de klant die op zoek is naar zijn bank.

In het derde deel wordt de institutionele vernieuwing op vijf terreinen uit de doeken gedaan: samenwerking die technologische ontwikkeling versnelt, de economische kracht van dorpen die steden verrijken, de strijd tegen terreur en criminaliteit in de digitale wereld, de sterke kennisinstellingen die kiezen voor de maatschappelijke uitdagingen als focus en de politiek die terugkeert naar de kiezer.

In deel vier gaat het om het strategisch en revolutionaire denken. De veranderende doelstellingen van ondernemingen, de strategische planvorming en de symbiose geven zicht op de overgang naar de nieuwe wereld. De symbiose van mens en machine, van de professional en de amateur en die van bestuur en samenleving, met kameleontische ondernemingen. Het boek laat zich lekker lezen en is modern vormgegeven met vele beelden. Het is geen wetenschappelijk onderbouwd verhaal. Wie een methode verwacht op basis waarvan de nieuwe strategie ontwikkeld moet worden, komt bedrogen uit. Wie inspiratie op wil doen, wordt op zijn wenken bediend.

Duurzaam ondernemen waar maken – Het bedrijfskundig perspectief
Rob van Tilburg, Rob van Tulder, Mara Francken, Andrea de Rosa, Stichting Management Studies, Assen: Van Gorcum, 2012, 339 blz., ISBN9789023250319

Met dit zeer leesbare en wetenschappelijk zeer verantwoorde boek hebben de auteurs een knappe prestatie geleverd. Het boek getuigt van een omslag die bedrijven gemaakt hebben. Een omslag waarin ze onder grote externe druk op de catwalk kwetsbaar zijn voor publieke acties. De hamvraag: hoe pak je de uitdagingen aan, komt ruim aan bod in het boek. De Stichting Management Studies heeft weer eens aanleiding gegeven een belangrijk thema te onderzoeken.

In het proces naar duurzaam ondernemen doorlopen bedrijven verschillende fasen, waar in het boek een model voor wordt uitgewerkt. Het model biedt ook zicht op de fase waarin een bedrijf zich bevindt. De twintig onderzochte bedrijven illustreren alle op een eigen manier hoe ze zich door deze fases heen hebben bewogen. Het boek biedt vanuit bedrijfskundig perspectief houvast en geeft inzichten die voor managers voedend zijn om het proces van duurzaam ondernemen in hun organisatie te bevorderen. Voor controllers geldt dat ze er een mooie basis aan kunnen ontlenen om de leiding te informeren over de vraag of ze op de as van duurzaamheid op koers zijn.
Duurzaam ondernemen blijkt een geweldige voedingsbron voor innovatieve en economische vitaliteit. Willen we daarin verder komen, dan zullen bedrijven en overheden samen moeten werken.

De lezer wordt in negen hoofdstukken meegenomen, van de introductie via wat duurzaamheid is naar de achterliggende wetenschap en vervolgens de praktijk. In de bijlage volgen de gouden tips, de vragenlijst voor zelfonderzoek en de gesprekspartners. Elk van de hoofdstukken begint met een samenvatting die zich in twee minuten laat lezen, compact en helder. De vier archetypen blijken: de inactieve onderneming, de reactieve onderneming, de actieve onderneming en de proactieve onderneming. Ze staan in de matrix met de grondhouding op de ene en de maatschappelijke responsiviteit op de andere as. Een mooi web met de score op de verschillende relevante issues laat per fase zien waar de aandacht in het bijzonder naar uitgaat. Elk van deze archetypen kent condities en interventies. Kantelpunten voor de ontwikkeling naar een volgende fase zijn concreet benoemd. Gewoon een heel stevig boek dat de geïnteresseerde lezer op het vlak van duurzaamheid professioneel verder kan brengen.

Duurzaam inkopen: nu doen! – Innoveren mét leveranciers
Jacques J.A.M.Reijniers (red.), Assen: Van Gorcum, 2012, 140 blz., ISBN 9789023249337

In vier delen wordt de lezer onder redactie van Jacques Reijniers door vele auteurs meegenomen in de wereld van het duurzaam inkopen. Eerst de introductie waarin innovatief samenwerken centraal staat. Iets wat in het boek van Rob van Tilburg c.s. ook al stevig neergezet werd. Deel twee levert een viertal visies vanuit MVO Nederland, het ministerie van Infrastructuur en Milieu, de Groene Zaak en de Van Gansewinkel Groep, die ook bij Rob van Tilburg c.s. aan bod kwam. Vervolgens gaat het verder in deel drie met de praktijk in vijftien columns. In deel vier wordt perspectief geboden. Daarbij gaat het om praktische handvatten voor morgen, ook wel de praktijk vanaf vandaag.

Waarom zou je duurzaam inkopen? Wat zou je dan duurzaam inkopen? Wat is daarbij het strategisch perspectief? Dat begint bij het herpositioneren van duurzaam inkopen en vervolgens de inkoopvraag herformuleren. Op basis daarvan moet een aangepaste inkoopstrategie bepaald worden. Evaluatie van de ervaringen vanuit verschillende perspectieven maakt de cirkel rond.

Om de uiteindelijke resultaten van de integrale benadering in de logistieke keten te kunnen bevorderen is de rol van inkoop bijzonder essentieel. Echte duurzaamheid binnen het circulaire economieconcept is pas een feit als alle ketenonderdelen duurzaam leveren. Het boek levert praktische oplossingen op vragen uit de praktijk en is voor de controller, die duurzaamheid op de agenda van zijn organisatie ziet staan, erg nuttig.

Drs. H.J.M. ter Braak is docent strategie en verandermanagement aan de Vrije Universiteit Amsterdam en organisatieadviseur bij WagenaarHoes.